Długotrwałe oddziaływanie stresu może utrudniać codzienne funkcjonowanie i sprzyjać rozwojowi rozmaitych chorób. Wiele osób decyduje się na przeciwdziałanie stresowi przy pomocy ziołowych preparatów. Jednym z najpopularniejszych składników fitoterapeutycznych jest kozłek lekarski, zwany też walerianą, który od długiego czasu stanowi częsty wybór wielu pacjentów. Czy ta roślina jest rzeczywiście pomocna w walce ze stresem?
Kozłek lekarski – bogate źródło składników aktywnych
Wykorzystanie kłącza i korzenia kozłka lekarskiego w zwalczaniu stresu i jego następstwom jest uwarunkowane zawartością wielu cennych składników aktywnych. Ekstrakty z kozłka stanowią źródło takich komponentów jak:
- olejki eteryczne – kwas walerianowy, walerenal
- seskwiterpeny – waleranon, kwas walerenowy
- irydoidy estrowe (walepotriaty) – waltrat
- fenolokwasy – kwas chlorogenowy, kwas kawowy, kwasizoferulowy
- aminokwasy – kwas γ-aminomasłowy (GABA), arginina, glutamina, tyrozyna
- lignany – hydroksypinorezinol
- alkaloidy – aktynidyna, chatynina, walerianina, walerina
- flawonoidy – kwercetyna, luteolin.
Waleriana i jej prozdrowotne właściwości
Bogata kompozycja składników zawartych w kłączu i korzeniu kozłka lekarskiego tłumaczy jego zastosowanie w przeciwdziałaniu stresowi i stanom przesadnego napięcia systemu nerwowego. Preparatom zawierającym ekstrakt z waleriany przypisuje się szereg pozytywnych właściwości w niwelowaniu oznak rozdrażnienia i niepokoju. Kozłek lekarski jest rośliną o działaniu sedacyjnym, wspomagającym zasypianie, neutralizującym uczucie lęku i niepewności.
Ponadto specjaliści przypisują walerianie korzystny wpływ na inne kwestie dotyczące zdrowia, które mogą być zaburzone wskutek przesadnego oddziaływania stresu:
- wsparcie niektórych czynności poznawczych
- pomoc w redukcji nadmiernego ciśnienia tętniczego
- regulacja aktualnego poziomu lipidów we krwi
- przeciwdziałanie arytmii serca
Choć waleriana nie wywołuje u pacjentów senności, to jednak może oddziaływać na czujność i szybkość reakcji – dlatego też po jej użyciu nie zaleca się prowadzić pojazdów mechanicznych.
Preparaty z walerianą a interakcje z lekami
Choć ekstrakt z kozłka lekarskiego jest sam w sobie bezpieczny, to należy zachować ostrożność przy jego stosowaniu z innymi lekami. Roślina wchodzi bowiem w szereg interakcji, które niekoniecznie okazują się korzystne dla zdrowia pacjenta. Uspokajające właściwości waleriany sprawiają, że nie powinna być stosowana z innymi lekami sedacyjnymi i przeciwdrgawkowymi. Istnieje wówczas ryzyko występowania niewydolności serca oraz innych skutków ubocznych, które mogą nastąpić podczas farmakoterapii tymi środkami.
Ważną informacją jest fakt, że użycie waleriany w trakcie leczenia antydepresantami (np. fluoksetyną), lekami przeciwlękowymi (np. diazepam, buspiron) potęguje szansę pojawienia się niebezpiecznych działań niepożądanych m.in. zaparć, osłabienia, wymiotów czy wzmożenia akcji serca. Szczególnie niebezpieczne jest użycie kozłka lekarskiego u pacjentów stosujących haloperidol, który ma działanie antypsychotyczne. Takie połączenie może poskutkować trwałym uszkodzeniem wątroby i zatruciem organizmu.
Co ciekawe, niesteroidowe leki przeciwzapalne, miejscowe analgetyki i preparaty z grupy β-blokerów powodują nasilenie uspokajającego i wyciszającego działania kozłka lekarskiego.
Przykładowe preparaty z walerianą
- Antinervinum
- Neospasmina
- Nervosol
- Novanoc
- Persen
- Valdix
- Valerin
- Valused
Preparaty z kozłkiem lekarskim są dostępne w postaci kapsułek, tabletek, kropel oraz syropów.
Bibliografia:
- Dobros N. „Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym.” Postępy Fitoterapii 2017, 18(3): 215-222.
- Chen HW., et al. „Chemical components and cardiovascular activities of Valeriana spp.” Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine 2015.
- Bojarowicz H., Dźwigulska P. „Suplementy diety. Część III. Interakcje suplementów diety z lekami.” Hygeia Public Health 2012, 47(4): 442-447.
- Nowak G. „Surowce roślinne o działaniu przeciwlękowymi antydepresyjnym.” Herba Polonica 2009, 55(1): 84-97.
- Plushner SL. „Valeriana: Valeriana officinalis.” American Journal of Health-System Pharmacy 2000, 57(4): 328-335.
