Leczenie stomatologicznie nie należy do najprzyjemniejszych wizyt lekarskich. Dla wielu osób jest przyczyną nie tylko stresu czy dyskomfortu – niejednokrotnie poziom lęku przed zabiegiem dentystycznym jest tak duży, że może przybierać formę napadu paniki. Stomatolodzy często sięgają po leki uspokajające, aby zagwarantować sobie i pacjentowi komfort leczenia. Jakie preparaty są wykorzystywane w gabinetach stomatologicznych? Które leki uspokajające sprawdzą się przed wizytą u dentysty?

Leki uspokajające u stomatologa

Doustna sedacja stanowi jeden z kilku sposobów na uspokojenie małego lub dorosłego pacjenta, który wykazuje przesadne zdenerwowanie i duży niepokój przed zabiegiem dentystycznym. Leki uspokajające są wykorzystywane nawet w przypadku uprzedniego znieczulenia – niestety w niektórych przypadkach strach osiąga tak wielki poziom, że konieczne jest użycie dodatkowych preparatów. Ma to na celu zagwarantować komfort psychiczny pacjentowi, a dentyście bezpieczne i odpowiednie warunki do pracy.
Leki uspokajające są wykorzystywane jednakowo u dzieci i dorosłych. Uniwersalne preparaty do uzyskania sedacji to:

• Hydroksyzyna, która jest niezwykle często stosowana w premedykacji stomatologicznej. Pochodna piperazyny ma łagodne działanie uspokajające i nasenne oraz niweluje przesadne napięcie mięśniowe. Przeważnie hydroksyzyna jest podawana od 30 do 120 minut przed planowanym zabiegiem – czas podania leku i jego dawka jest ustalana przez dentystę.
• Midazolam to dobry wybór dla pacjentów, u których hydroksyzyna okazała się zbyt słabym lekiem. Preparat ten jest pochodną imidazobenzodiazepiny, co tłumaczy jego właściwości sedacyjne i nasenne. Wywołuje też niepamięć wsteczną i w związku z tym może to być korzystne dla części pacjentów, gdyż nie będą pamiętali przebiegu wizyty. Niemniej jednak istnieje ryzyko występowania reakcji paradoksalnej tj. wywołania uczucia pobudzenia, co może mieć miejsce u seniorów.

Inne leki doustne, które wykorzystuje się w premedykacji stomatologicznej to diazepam, fenobarbital oraz prometazyna. Niemniej jednak te substancje są skierowane wyłącznie do dorosłych pacjentów i nie należy ich podawać dzieciom. Wadą leków doustnych jest ryzyko występowania skutków ubocznych np. depresja oddechowa, koszmary senne, bóle głowy i rozkojarzenie.

Inne formy sedacji przed wizytą u dentysty

Warto jednak wiedzieć, że leki doustne stanowią tylko jedną z kilku form premedykacji stomatologicznej. Dentyści mają do dyspozycji szereg innych metod o działaniu sedacyjnym, co pozwala zredukować strach przed zaplanowanym zabiegiem. Mowa tu o:

• Wziewnej aplikacji (inhalacja) podtlenkiem azotu, czyli tzw. gazem rozweselającym (N2O) wraz z tlenem (O2). Dużą zaletą jest szybkie działanie i nieinwazyjna metoda podania. Niemniej jednak z metodą tą wiąże się kilka istotnych wad tj. dyskomfort uwarunkowany koniecznością użycia maski tlenowej oraz ryzyko odczuwania dolegliwości bólowych podczas zabiegu.
• Dożylne podawanie krótko działających leków uspokajających (np.wspomniany midazolam czy barbiturany), nieopioidowych leków przeciwbólowych (np. ketoprofen) bądź opioidów (np. tramadol). Aplikacja dożylna pozwala na kontrolowanie dawkowania i w razie potrzeb podać kolejną – można też z łatwością odwrócić działanie substancji leczniczej, gdy pacjent zacznie na nią źle reagować.
• Iniekcja domięśniowa, która jest alternatywą dla podawania dożylnego. Niemniej jednak ta metoda aplikacji leku, podobnie jak w przypadku doustnych środków farmakologicznych, odznacza się małą sterownością.

Bibliografia:

1. Świątkowska A., Świątkowska-Bury M. “Sedacja w stomatologii – aktualne wytyczne anestezjologiczne.” Nowa Stomatologia 2020, 25(3): 82-89.
2. Hammadyeh AR., Altinawi MK. Rostom F. “Comparison of two intravenous sedation techniques for use in pediatric dentistry: A randomized controlled trial.” Dental and Medical Problems 2019, 56(4): 337-341.
3. Milani V., et al. “Intranasal sedation using midazolam and ketamine for stomatological treatment: a report of five pediatric cases.” Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology and Oral Radiology 2018, 126(3): e132.
4. Kula Z. “Sedacja – mały pacjent w gabinecie.” Asystentka i Higienistka Stomatologiczna 2014, 9(2): 77-79.
5. Xin-wen Z., Li-xin W. “Clinical trail on the effect of nitrous oxide/oxygen inhalation sedation on the treatment of acute pulpitis.” Shanghai Journal of Stomatology 2013, 22(6): 702.