Pożądanym efektem leków uspokajających jest sedacja i wyciszenie. Jednocześnie takie działanie może znacznie upośledzać naszą zdolność koncentracji i szybkość działania, utrudniając tym samym wiele codziennych czynności. Jak leki uspokajające wpływają na prowadzenie pojazdów?

Prowadzenie samochodu oraz innych maszyn w ruchu wymaga nieustannej uwagi, koncentracji i skupienia. Zdolności te mogą zostać zaburzone przez wiele czynników, jednak w tym artykule skupimy się na lekach, a przede wszystkim na lekach uspokajających. Efektem, jakiego po nich oczekujemy, jest sedacja i uspokojenie. Niemniej każdy z pacjentów odczuwa je w różnym stopniu — niektórzy na tyle silnie, że nie powinni siadać za kierownicę ze względu na swoje bezpieczeństwo i otoczenia. 

Leki o komponencie uspokajającej, które mogą istotnie wpływać na zdolności psychomotoryczne i zdolność prowadzenia pojazdów to m.in. leki nasenne z grupy benzodiazepin, leki przeciwpsychotyczne, a także ziołowe tabletki uspokajające [1].

Leki nasenne z grupy benzodiazepin

Leki nasenne z tej grupy wpływają na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). W niskich dawkach działają uspokajająco, w wyższych zaś są stosowane jako leki nasenne. Część z nich może być również stosowana do znieczulenia ogólnego. 

Benzodiazepiny z racji komponenty uspokajającej i nasennej mogą istotnie wpływać na koncentrację, uwagę i sprawność psychomotoryczną kierowców. Co więcej, w trakcie ich stosowania może dojść również do zaburzeń równowagi, zaburzeń widzenia, a także opóźnionej reakcji na bodźce. Z racji wymienionych możliwych działań benzodiazepin, prowadzenie samochodu w czasie ich stosowania może być niezwykle niebezpieczne. Pacjenci, stosujący leki z tej grupy, nie powinni wsiadać za kierownicę. 

Wśród benzodiazepin o opisanym powyższej działaniu wyróżnia się:

• lorazepam;
• oksazepam;
• diazepam;
• nitrazepam;
• alprazolam [1].

Leki przeciwpsychotyczne

Leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki) są stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych. Przenikają przez barierę krew-mózg, przez co mogą wpływać na funkcjonowanie układu nerwowego, zaburzając tym samym zdolności psychomotoryczne. Mogą powodować również nadmierną senność, zaburzenia koncentracji, spowolnioną reakcję i zaburzenia widzenia.

Neuroleptyki o silnej komponencie uspokajającej to m.in.:

• klozapina;
• chloropromazyna;
• tioproperazyna;
• chlorprotiksen;
• haloperidol;
• olanzapina.

Ze względu na możliwość nadmiernej sedacji, zaburzeń koncentracji i zaburzeń widzenia, pacjenci przyjmujący powyższe leki nie powinni prowadzić pojazdów [2].

Hydroksyzyna

Hydroksyzyna jest lekiem uspokajającym i przeciwlękowym. Jej mechanizm działania opiera się na hamowaniu aktywności ośrodków w warstwie podkorowej ośrodkowego układu nerwowego. Lek ten zmniejsza stan napięcia wewnętrznego, łagodzi niepokój i lęk. Dodatkowo wykazuje właściwości przeciwhistaminowe, przeciwbólowe i przeciwwymiotne [3].

Choć hydroksyzyna jest na ogół skutecznym lekiem uspokajającym, to jednocześnie może zaburzać zdolność reakcji i koncentracji. Pacjenci przyjmujący leki z tą substancją czynną powinni zrezygnować z prowadzenia pojazdów [4].

Ziołowe leki uspokajające

Wszystkie leki uspokajające dostępne bez recepty są preparatami ziołowymi. Występują w nich m.in. kozłek lekarski, melisa lekarska, lawenda lekarska, chmiel zwyczajny, męczennica cielista, dziurawiec zwyczajny. Choć w społeczeństwie pokutuje przekonanie, że leki roślinne są zawsze bezpieczne i nie powodują działań niepożądanych, to jest ono niestety błędne. Leki zawierające powyższe surowce, tak jak każdy inny lek, mogą wywołać skutki uboczne. W tym przypadku najistotniejsze są zaburzenia koncentracji oraz nadmierna senność. Działania te mogą znacznie upośledzać zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn. 

Bibliografia:

1.  Wojciech Kostowski, Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy. Wydanie II poprawione. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001.
2. M. Jarema, et al., Leki przeciwpsychotyczne w praktyce lekarza psychiatry. Leczenie pierwszego epizodu schizofrenii, Psychiatria Polska 2008,6:841–858/ 
3. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=379 (dostęp z dnia 22.02.2022)
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Hydroxizinum VP