Farmakoterapia stanowi jedno z narzędzi przeciwdziałania zaburzeniom lękowym. Nadmierny niepokój, nieuzasadnione odczuwanie strachu czy ataki paniki mogą być neutralizowane za pomocą leków – problemy te często towarzyszą depresji i problemom z nastrojem. Czy leki przeciwdepresyjne mogą okazać się skuteczne w zaburzeniach lękowych?
Czy depresja i zaburzenia lękowe mogą występować równocześnie?
Pacjenci z depresją niezwykle często odczuwają patologiczny lęk – podobnie jak osoby z zaburzeniami lękowymi miewają stany depresyjne i obniżony nastrój. Izolacja, niepokój, negatywne myślenie i kiepskie samopoczucie są ze sobą mocno powiązane. Niejednokrotnie jeden z problemów daje początek drugiemu. Dlatego też psychiatrzy nie widzą przeciwwskazań, aby antydepresanty były stosowane u pacjentów z problemami uogólnionego lęku, fobii czy zespołu stresu pourazowego.
Przykłady zastosowania leków przeciwdepresyjnych w farmakoterapii zaburzeń lękowych
Termin zaburzenia lękowe odnosi się do kilku pomniejszych jednostek chorobowych. Choć wszystkie wiążą się nadmiernie odczuwanym lękiem i stanem przesadnego niepokoju, to jednak wiążą się z nimi konkretne różnice.
Lęk paniczny / napadowy
Nagły i krótki napad paniki jest przeważnie wynikiem wyjątkowo stresującej sytuacji (np. wypadek komunikacyjny). Zdarzają się jednak paniczne epizody niemające podstaw. Charakterystyczne objawy lęki panicznego to np. duszność, dreszcze, przesadna potliwość czy wzmożenie akcji serca.
Antydepresanty możliwe do wykorzystania w farmakoterapii:
- Klomipramina
- Wenlafaksyna
GAD – zespół lęku uogólnionego
To problem polegający na nieustannym poczuciu zagrożenia, który nie ma konkretnej przyczyny i charakteryzuje się zmiennym nasileniem. GAD bardzo często towarzyszy depresji, a jego intensywność zwiększa się w momencie występowania np. problemów ze snem, nadmiernej potliwości czy nadciśnienia tętniczego.
Antydepresanty możliwe do wykorzystania w farmakoterapii:
- Duloksetyna
- Escitalopram
- Paroksetyna
- Wenlafaksyna
Fobia
To zaburzenia polegające na patologicznym strachu wobec konkretnego czynnika np. rzeczy, zjawiska czy osoby. Lęk jest tak duży, że często może wywołać paraliż u chorego i utrudnić codzienne funkcjonowanie czy sprowokować do niecodziennego zachowania (np. przejawu agresji w celu zwalczenia poczucia zagrożenia). Przykłady fobii to agorafobia, arachnofobia, nyktofobia, hydrofobia.
Antydepresanty możliwe do wykorzystania w farmakoterapii:
- Citalopram
- Escitalopram
- Klomipramina
- Moklobemid
- Paroksetyna
- Sertalina
- Wenlafeksyna
Zespół stresu pourazowego (PTSD)
Efekt traumatycznego przeżycia – często występuje u kobiet po gwałtach i poronieniach, ofiar przestępstw (np. porwań lub pobicia), żołnierzy czy uczestników wypadków komunikacyjnych lub klęsk żywiołowych. Nadmierna ekspozycja na wiele negatywnych emocji wyzwala w chorym poczucie zagrożenia i lęku, często połączone z innymi dolegliwościami np. problemami ze snem, wahaniami nastroju czy objawami somatycznymi.
Antydepresanty możliwe do wykorzystania w farmakoterapii:
- Paroksetyna
- Sertalina
Nerwica natręctw / zaburzenia obsesyjno-kompulsywne / OCD
To problem stanowiący połączenie lęku fobicznego z obsesyjnymi myśleniem wobec czynnika wyzwalającego uczucie niepokoju. Nerwica natręctw może objawiać się w różnych dziedzinach życia np. lęk przed złodziejami i kradzieżą dóbr materialnych powoduje, że przed wyjściem z domu chory będzie parokrotnie sprawdzał zamknięcie drzwi i okien – niejednokrotnie może wrócić się do własnego lokum z trasy bądź regularnie wymieniać zabezpieczenia.
Antydepresanty możliwe do wykorzystania w farmakoterapii:
- Escitalopram
- Fluoksentyna
- Klomipramina
- Paroksetyna
Bibliografia:
- Gaebel W., Zielasek J., Reed GM. “Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11: koncepcje, metodologie oraz obecny status.” Psychiatria Polska 2017, 51(2): 169-195.
- Patejuk-Mazurek I. “Wybrane leki przeciwdepresyjne i o działaniu przeciwlękowym – praktyczne wskazówki stosowania i opisy przypadków.” Psychiatria 2017, 14(3): 135-142.
- Jaeschke R., et al. “Współwystępowanie zaburzeń depresyjnych i lękowych.” Psychaitria 2010, 7(5): 189-197.
